بررسی روابط تعدادی از صفات مهم زراعی توده‏های مختلف گندم مناطق سردسیر با عملکرد با استفاده از تجزیه علیت

   به منظور مقایسه عملکرد ارقام و توده‏های مختلف گندم مناطق سردسیر کشور، آزمایشی طی سال زراعی 1384 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی میاندوآب انجام شد. این آزمایش  با استفاده از45 توده از گندم‏های بومی زمستانه که از مناطق مختلف سردسیری ایران جمع‏آوری شده بود، درقالب طرح بلوک‏های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. صفات مورد مطالعه عبارت بودند از : ارتفاع بوته، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه در هکتار، شاخص برداشت، تعداد سنبلچه  در هر سنبله و تعداد دانه در هر سنبله. نتایج حاصل از  تجزیه واریانس داده‏ها نشان داد که تفاوت معنی‏داری بین ارقام از نظر این صفات وجود دارد. مقایسه میانگین صفات مورد بررسی نشان داد که توده‏های 36،37،29،32 و 38 شاخص برداشت بالایی دارند و توده‏های 15 ،18 و13  برای عملکرد دانه و برخی از اجزای عملکرد برتر هستند. بنابراین، این توده‏ها می‏توانند در برنامه‏های به نژادی، برای افزایش شاخص برداشت، وزن خشک و عملکرد دانه مورد استفاده قرارگیرند. تجزیه ضرایب همبستگی نشان داد که وزن خشک بوته، ارتفاع گیاه، تعداد دانه در هر سنبله، عملکرد دانه در خوشه اصلی، وزن دانه، طول سنبله و تعداد سنبلچه در هر سنبله همبستگی مثبت و معنی‏داری با عملکرد دانه دارند. تجزیه ضرایب همبستگی صفات نشان داد که صفات مؤثر برای شاخص برداشت، وزن بیوماس و عملکرد دانه بودند و این صفات در کل 2/90 درصد از پراکندگی شاخص برداشت را توجیه کردند. هم‏چنین تجزیه ضرایب عملکرد دانه نشان داد که مؤثرترین صفات برای افزایش عملکرد دانه، تعداد سنبلچه در سنبله و ارتفاع گیاه بودند. این صفات حدود  7/35 درصد از سهم پراکندگی عملکرد دانه را توجیه کردند.